Gmina żydowska w Wilczynie

Żydzi pojawili się w Wilczynie w drugiej połowie XVIII wieku. W 1808 roku stanowili grupę liczącą 139 osób (14,7% ogółu ludności), w 1827 r. -138 (35,5%), w 1857 r. – 213 (46,6%), w 1897 r. – 236 (28,7%), w 1909 r. – 373 (39,2%), w 1921 – 174 (26,4%) 1 . Gmina żydowska w 1923 roku liczyła 165 osób, w 1925 r. – 141, w 1930r. – 159, w 1932r. – 148, w latach 1934 i 1936 – 162, w 1938 r. – 176, w 1939 – 174. Gmina ukonstytuowała w drugiej połowie XIX wieku. Obejmowała swoim zasięgiem Wilczyn i okoliczne wsie.

W życiu gospodarczym osady wyróżniali się właściciele piekarni: Hersz Bekler, Jakub Korn. Nominalnie do gminy należał właściciel ziemski Gustaw Piekarski mieszkający w Kaliskach. Składka przez niego wpłacana, w wysokości 300-500 zł w latach 30., stanowiła około 40% budżetu gminy. Zamożnością wyróżniał się Jakub Markowski i kierownik młyna Chil Segal. Pozostali członkowie gminy zajmowali się głównie handlem. Było także kilku rzemieślników (Dawid Pieterkowski, Abram Pieterkowski – krawcy, H. Bekier – piekarz.).

Gminie do 1920 roku przewodził rabin Uszer Szunis. Wyjechał na leczenie do Berlina, a następnie do Angli, gdzie w Cardiff objął posadę rabina. Od grudnia 1921 roku pełniącym obowiązki rabina (od 1923 funkcję podrabina) i rzezaka był Abram Goldman. W 1931 roku starosta postulował Any funkcję rabina pełnił rabin z ościennego Kleczewa – H. Zawlodawer. Przyjął posadę na okres od 1 maja 1931 do 31 maja 1932 roku. Wyznaczył swoim zastępcą mieszkańca Wilczyna Abrama Goldmana. Od 28 sierpnia 1932 roku funkcję rabina pełnił honorowo Chil Segal. Niebawem, tym razem jako podrabia, obowiązki przejął A. Goldman.

Majątek nieruchomy gminy w 1939 roku oszacowano na 6 200 zł, grunty na 800 zł, inwentarz ruchomy na 2 354 zł. Wśród nieruchomości znajdowały się : murowana synagoga połączona z domem mieszkalnym, w którym mieścił się bet hamidrasz oraz dom starców. Gmina posiadała także dwie parcele. Cmentarz żydowski był własnością bractwa pogrzebowego a łaźnia rytualna była prywatna.

Śladów działalności organizacji społeczno-kulturalnych w źródłach nie odnaleziono. W latach 30. Wśród partii politycznych pewną aktywność wykazywali syjoniści. O sympatiach politycznych wśród wilczyńskich Żydów pośrednio świadczy przynależność polityczna członków zarządu gminy. W 1931 roku do „Mizrachi” należał jeden 1 parnes, syjonistów było 3. W kolejnym, w 1936 roku, do „Agudy” należało 2, syjonistów było 6.

Zarząd gminy żydowskiej w latach 1919-1924 roku, tworzyli: Szlama (Salomon) Kaufman, Icek Białogłowski, Dawid Pieterkowski i Aron Seidel. Traktowali procedury administracyjne niefrasobliwie. Za nieterminowe złożenie Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego list składek i budżetu na rok 1921 wymierzono im na karę grzywny po 80 tys. Marek. W zarządzie w latach 1924-1931 zasiadali: Icek Białogłowski (przewodniczący), Dawid Pieterkowski, Symche Witkowski, Zelig Albert (zastępcy: Fuel Dzieci, Jakub Korn. Symche Bryks). Do wyborów 20 maja 1931 roku zgłoszono jedną listę, stąd odstąpiono od głosowania. W zarządzie znaleźli się: Chil Segal (36 lat, „Aguda”), Icek Białogłowski (60, „Aguda”), Dawid Pieterkowski (67, bezpartyjny), Symche Witkowski (46, syjonista), Hersz Falc (32, syjonista), Jakub Korn (41, syjonista), Szmaja Markowski (31, syjonista). Zastępcy reprezentowali środowiska syjonistów i bezpartyjnych: Michael Bruksztajn, Baruch Szymsze Łatta, Mordka Landau, Salomon Wilczyński, Josek Klapisz, Abram Pieterkowski, Mordka Hanc, Dawid Patałowski. Przewodniczącym wybrano Chila Segala. Do wyborów w 1936 roku zgłoszono dwie listy. Jedną z nich (nr 2) unieważniono ze względu na niedopełnienie szeregu formalności. Tym samym odstąpiono od głosowania. W zarządzie zasiedli reprezentanci ortodoksji: Zelig Albert, Icek Białogłowski, Pinkus Przedecki, Baruch ŁTTE, Szmaja Markowski, Hersz Falc, Salomon Wilczyński (przewodniczący od 20 września 1936 roku), Abram Pieterkowski, zastępcy: Icek Bryks, Mordka Bryks, Jakub Korn, Chil Segal, Dawid Patałowski, Abram Witkowski, Josek Klapisz, Nachman Faliński.

Strukturę budżetów gminy żydowskiej w Wilczynie w latach 1919-1939 ilustrują tabele 38 i 39.

Możliwość komentowania została wyłączona.